2-3 hafta önce kanser taraması için kolonoskopi ve endoskopiye girdim. Rahmetli annemi rectum kanserinden kaybetmiştik. Irsî olabilir dedikleri için ben de bir kontrol taraması yaptırayım dedim açıkçası ve çok şükür sonuçlar temiz çıktı. Bana iki ilaç vermişlerdi başlıkta adı geçen organları kolonoskopi öncesi boşaltması için ancak birinin prospektüsünde "barsak" yazarken diğerinde "bağırsak" yazıyordu. Ben ikileme düşmedim ancak nasıl olur da ilaç firması yanlış kullanımda bulunur sorusu aklımı kurcaladı durdu. Yazmak bugüne kısmetmiş.
Bunun doğru yazılışı tabii ki "bağırsak" ancak insanlar söylerken aradaki "ğı" sesini es geçebiliyor veya tam belirtmiyor o da "barsak" gibi anlaşılmasına sebep oluyor. Bu şekilde olması demek yazarken de bu şekilde yazabiliriz anlamına gelmemeli. Bir zaman sonra bu yanlış kullanım da yayılıp galat-ı meşhur hâline gelebilir. Buradaki ses düşmesi bana "ağabey" kelimesini hatırlattı. Yaygın olarak "abi" denilir ve yazılır ancak sözlüğe sorduğunuzda "Bknz: ağabey" der. Belki de ilerleyen zamanlarda "barsak" yazdığınızda "Bknz: bağırsak" yönlendirmesini görürüz.
Şu anda TDK ve diğer kurumlar tarafından kabul edilen yazılış biçimi "bağırsak" şeklindedir. "Barsak" ise Türkiye Türkçesi Ağızlar Sözlüğü'nde "bağırsak" dışında farklı anlamlara geliyor. (Bağırsak anlamına gelmiyor.)
Bunun doğru yazılışı tabii ki "bağırsak" ancak insanlar söylerken aradaki "ğı" sesini es geçebiliyor veya tam belirtmiyor o da "barsak" gibi anlaşılmasına sebep oluyor. Bu şekilde olması demek yazarken de bu şekilde yazabiliriz anlamına gelmemeli. Bir zaman sonra bu yanlış kullanım da yayılıp galat-ı meşhur hâline gelebilir. Buradaki ses düşmesi bana "ağabey" kelimesini hatırlattı. Yaygın olarak "abi" denilir ve yazılır ancak sözlüğe sorduğunuzda "Bknz: ağabey" der. Belki de ilerleyen zamanlarda "barsak" yazdığınızda "Bknz: bağırsak" yönlendirmesini görürüz.
Şu anda TDK ve diğer kurumlar tarafından kabul edilen yazılış biçimi "bağırsak" şeklindedir. "Barsak" ise Türkiye Türkçesi Ağızlar Sözlüğü'nde "bağırsak" dışında farklı anlamlara geliyor. (Bağırsak anlamına gelmiyor.)
- Ankara yöresinde "ekinlerin başak tutma zamanı" için "barsak" deniliyormuş.
- Gümüşhane yöresinde "kedilerin çiftleşme zamanı" da "barsak" demekmiş.
- Yozgat yöresinde "koyunlara dadanan zehirli bir böcek türü" imiş "barsak".
Lütfen kelimelerimize sahip çıkalım ve onları doğru yazıp telaffuz edelim. Evet dil canlıdır ve her geçen gün değişmeye mahkumdur ancak bu değişimi kontrol eden biz olalım. Dilimizin yozlaşmasına izin vermeyelim. Bağırsaklarınız bozulduğunda bile işin kolayına kaçıp "barsak" demeyelim. Yoksa başınıza koyunlara dadanan zehirli böcek barsak musallat olur ha!
En sevdiğim bloglarınızdan birisi hocam. Bende doğru olarak biliyormuşum. Ama dediğiniz gibi zaman içinde barsak olarak kalacak gibi. Peki yanlış yazan firmaya düzeltme maili attınız mı hocam?
YanıtlaSilYok hocam atmadım. Aklıma gelmedi açıkçası.
SilÖncelikle geçmiş olsun, kontrolleri ihmal etmeyin aman. Her daim bağırsak diye kullanmışımdır ama haklısınız kısa yoldan kullananlara da rastladım hep. Teşekkürler bu güzel çalışmanız için :) Sağlıklı günler.
YanıtlaSilDikkat edeceğim Momentos teşekkür ederim.
SilYöreden yöreye değişikliğe bak. Acayip.
YanıtlaSilBarsak konusunda evet öyle Cem. Ama doğrusu bağırsak, organ olanı kastediyorsak. :)
Sil