Katakulli mi, Katakulle mi?

Recep Hilmi TUFAN | rehitu.com
By -
29
Bu yazı ilk olarak 10 Eylül 2017'de kaleme alınmıştır. Önemine binâen tekrar yayımlıyorum. 



Ben bu kelimeyi açıkçası "katakulle" olarak biliyordum ancak doğrusu "katakulli" imiş. "Yalan dolan, hile, düzen, tuzak, dalavere" anlamlarına gelen bu kelime argo bir kullanım olarak kabul edilmiştir.

Yazıyı yazmaya başlamadan önce TDK sitesinden kelimeyi araştırdığımda kelimenin kökeni olarak Fransızca "Fait Accompli" gösterilmiş. Açıkçası bir bağ kuramamıştım. Orada da detaylı bir bilgi verilmediği için başka kaynaklara geçmiştim. Nişanyan Sözlük'te şöyle bir açıklama vardı: 

19 YY'da diplomatik bir yazışmada Fransızca'da "emrivâkî" anlamına gelen "fait accompli" sözcüğünün Osmanlıca yazılışında yanlışlıkla (fe ‎ف yerine iki noktalı kaf ق ile) okunmasından türediği rivayet olunmuş. Ayrıca Yunanca "katakoúlio" kelimesinden de türemiş olabileceği belirtilmiş. Yunanca bu kelimenin anlamı ise "aşağı yuvarlanmak".

katakulli

Sevan NİŞANYAN, Yunanca'dan geçmesine zorlama demiş ama birincisi daha da zorlama bana göre. Zorlama deyince aklıma geldi. Ben Kütahya - Tavşanlı'ya bağlı Ovacık Köyü'nde doğdum. Babamın tayini vesilesi ile Kütahya Pazarlar'a taşınmıştık ve öğretmen Ovacık isminin nereden geldiğini sormuştu. Ben hemen mi cevap verdim yoksa araştırdım, sordum soruşturdum da mı cevap verdim hatırlamıyorum ama cevabım şuydu:

"Zamanında köye ilk yerleşenler gelmiş ve buraya isim koyalım demişler. Birisi dümdüz ova olduğu için köyün adı Ova olsun demiş; başka biri de hayır olmaz anlamında "cık" demiş. Köyün adı da "Ovacık" olmuş." demiştim. Hoca da uydurma deyip inanmamıştı. Şimdi bu konularda zorlama demenin ne olduğunu daha iyi anlamış oldum.

Asıl konumuz "katakulli"nin yazılışı hakkında. Ben "katakulle" biliyordum ancak değilmiş. Benim gibi yanlış bilenler hatalarından dönsün diye bu yazıyı kaleme aldım. Sizin de yazılışından, okunuşundan emin olamadığınız kelimeler varsa yorumda belirtirseniz sevinirim.

Yorum Gönder

29Yorumlar


Yorumlarınızla yazıma katkıda bulunduğunuz için teşekkür ederim.

Forum'a da beklerim...

  1. Ben katakulli olarak biliyordum. Lakin nereden geldiğini hiç araştırmamıştım. Zaten araştırsakta pek bir şey bulamayacakmışız demek ki.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Müfred;

      Osmanlıca'da fe yerine kaf yazılmasından (okunmasından) dolayı yapılan yanlışlıkla dilimize geçtiğini TDK kendi sitesinde yazmış. O yüzden yanlış kullanımların önüne hemen geçmek gerekiyor.

      Yorum için teşekkürler...

      Sil
  2. Ben de yanlış biliyormuşum:) Öğrendik sayenizde :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sn. Daha Mutlu Yaşam;
      Kısa günün kârı iki taraf için de. :)

      Sil
  3. Kelimeyi doğru biliyordum ama detayını öğrenmek hoşuma gitti. Elinize sağlık çalışmanız için. :)

    YanıtlaSil
  4. Bu konuya değindiğiniz için teşekkür ederim ben de yanlış biliyordum öğrendim sayenizde emeğinize sağlık :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. An. Atakan Aksıngur;
      Blogculuğun keyif veren tarafı da bu işte.
      Teşekkürler...

      Sil
    2. Rica ederim gerçekten öyle araştırarak bilmediklerimizi öğreniyoruz.

      Sil
  5. SAyende bildiğim çoğu kelimenin yanlış olduğunu öğrendim abi :) Bu arada yeni temanın rengine bayıldım :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Senin o gördüğün temayı ben de beğenmiştim ancak widget kodlarına sadece premium temada izin veriyormuş. Buna döndüm şimdi ama bunu da beğenmedim pek. Tema öner bana. :)

      Sil
  6. ağzımız alışmış bir kere katakulleye biraz zor olacak :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Alışkanlıklardan vazgeçmeliyiz ki farkımız olsun. :)

      Sil
  7. bu kelimeyi hiç yazmadığımı fark ettim :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Demek ki hayatınızdaki herkes düzgün, alavere dalavere yapan yok. Ne güzel. :)

      Sil
  8. Nişanyan da çok iyi kaynaktır ama bana da Yunanca açıklaması daha mantıklı geldi, yine de yazım yanlışından kelime türetimi de yok değil, neticede biraz katakulliye gelmişiz gibi bu kelimede :D

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Aynen öyle. Herkese "herkez"in yanlış olduğunu öğretmeye çalıştığımız şu dönemde bu mâsum bile kalıyor. :)

      Sil
  9. Kelimeyi biliyordum ama hikayesini öğrenmek ayrı bir anlam kattı. Ovacık'ın hikayesi de keyifliymiş. Teşekkürler :)

    YanıtlaSil
  10. Katakulle olarak hiç düşünmemiştim. Kulaktan öğrenmekle direkt yazılıştan öğrenmek arasında zihne yerleşim açısından fark olabilir diye düşündüm.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Olabilir evet. Siz şanslı azınlıklardansınız o hâlde. :)

      Sil
  11. Ovacık senin dediğin gibi miymiş abi

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Henüz üzerinde ittifak sağlanan bir görüş yok maalesef. :)

      Sil
Yorum Gönder

#buttons=(Anlaşıldı, Tamam!) #days=(20)

Bu blogda çerezler kullanılmaktadır. Şimdi Kontrol Et!
Ok, Go it!